Het beding van aanwas: een kanscontract ter bescherming van de langstlevende partner
Een kanscontract dat partners niet alleen beschermt bij overlijden, maar ook fiscale voordelen biedt? Dat is het beding van aanwas. In dit artikel leest u hoe deze overeenkomst werkt en aan welke voorwaarden moet worden voldaan om hier optimaal van te kunnen profiteren.
Wat is een beding van aanwas?
Een beding van aanwas biedt partners de mogelijkheid om elkaar fiscaal voordelig te beschermen bij overlijden. Het is een overeenkomst tussen twee partijen, waarbij ze overeenkomen dat - bij overlijden van één van hen - het ingebrachte vermogen overgaat naar de andere. Het is een kanscontract, wat betekent dat elke partij een gelijke kans heeft om het aandeel van de andere te verkrijgen.
Toepassingen van het beding van aanwas
Een beding van aanwas heeft betrekking op onverdeelde goederen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer iedere partij zijn helft in een gezamenlijke beleggingsportefeuille inbrengt. Daarnaast kan het ook gebruikt worden voor eigen goederen die door beide partijen afzonderlijk worden ingebracht. We spreken in dat geval van een kanscontract.
Voor gemeenschappelijke goederen is een beding van aanwas niet mogelijk. Echtgenoten die gehuwd zijn onder het wettelijk stelsel kunnen dus enkel gebruik maken van het beding van aanwas voor goederen die zij al hadden vóór het huwelijk of goederen die zij hebben verkregen tijdens het huwelijk uit een schenking of een erfenis.
Een beding van aanwas kent verschillende toepassingen. Het wordt toegepast zowel voor onroerende goederen als voor roerende goederen. Denk aan aandelen van een vennootschap, een beleggingsportefeuille of een kunstcollectie.
Wat zijn de voorwaarden voor een beding van aanwas?
U kan niet zomaar gebruik maken van een beding van aanwas. Er heersen strikte voorwaarden die u moet respecteren. Om geldig te zijn moet een beding van aanwas voldoen aan volgende vereisten:
Om te kunnen profiteren van een beding van aanwas, moeten beide partijen een gelijkwaardig aandeel inbrengen. Elk de helft van een beleggingsportefeuille, bijvoorbeeld. Als ze allebei een eigen beleggingsportefeuille inbrengen, moeten deze portefeuilles op het moment van het afsluiten van de overeenkomst een gelijke waarde hebben.
Er mogen geen significante verschillen zijn in leeftijd of gezondheidstoestand van de betrokken partijen op het moment dat het beding van aanwas wordt afgesloten. De toevoeging van medische attesten kan nuttig zijn om later discussie met de fiscus te vermijden.
Let op: in Vlaanderen kan een ongelijke levensverwachting niet gecompenseerd worden door een ongelijke inleg.
Het kanscontract moet betrekking hebben op specifieke goederen. Het is niet mogelijk om alle goederen van uw vermogen of een evenredig deel van uw vermogen (bijvoorbeeld: alle roerende goederen) in te brengen. Ook dit is een strikte voorwaarde als het gaat om een beding van aanwas.
Een beding van aanwas voor onroerende goederen moet worden opgenomen in een notariële akte. Voor roerende goederen volstaat een onderhandse overeenkomst. Een notariële akte is echter aanbevolen. Zo is er immers geen enkele discussie dat er een gelijkaardige levensverwachting bestond op het moment van het afsluiten van het contract.
als het oorspronkelijke goed wordt vervangen door een ander goed, is zaakvervanging mogelijk. Het nieuwe goed valt dan ook onder de regels van het beding van aanwas. Hiervoor is het wel belangrijk dat u duidelijk kan aantonen dat het nieuwe goed effectief in de plaats is gekomen van het oorspronkelijke goed. Traceerbaarheid is van cruciaal belang.
De fiscale gevolgen van een beding van aanwas
Werd er voldaan aan alle voorwaarden? Dan wordt het beding van aanwas beschouwd als een overeenkomst ten bezwarende titel en niet als schenking. Er is dan geen schenkbelasting verschuldigd. Bovendien vallen de goederen, die het voorwerp zijn van het beding van aanwas, niet in de nalatenschap van de eerststervende partner. Reservataire erfgenamen kunnen daardoor de inkorting ervan niet vorderen, wat de langstlevende partner extra bescherming biedt.
De fiscale behandeling van het beding van aanwas is afhankelijk van de goederen waarop het betrekking heeft. Voor roerende goederen is de overgang naar de langstlevende belastingvrij. Voor onroerende goederen is er verkooprecht verschuldigd op de helft van de waarde van het onroerend goed (op het moment van overlijden), tegen het tarief dat gold bij de aankoop.
een beding van aanwas kan ook optioneel geformuleerd worden. Het heeft dan geen automatische uitwerking, enkel als de langstlevende er expliciet voor kiest. Voor een beding van aanwas dat is opgesteld na de inwerkingtreding van het nieuwe goederenrecht (1 januari 2023), is het belangrijk om expliciet te vermelden dat de keuze terugwerkt tot het moment van overlijden. Dit voorkomt dat er bij overlijden alsnog erfbelasting betaald dient te worden.
Het beding van aanwas: een interessante piste?
Het beding van aanwas is een interessante techniek voor partners die elkaar willen beschermen op een fiscaalvriendelijke manier. Het is hierbij wél van cruciaal belang dat alle voorwaarden strikt worden nageleefd. Wenst u meer te weten over het beding van aanwas of wilt u bespreken of het interessant kan zijn voor uw specifieke situatie? Onze specialisten denken graag met u mee, dus aarzel niet om contact op te nemen met ons Wealth Planning-team.
Opgelet: deze blog werd geschreven op 18 juni 2025. De wet- en regelgeving kan ondertussen variëren met de inhoud van deze publicatie.